Frank Miller
scenarzysta i rysownik

Urodził się 27 stycznia 1957 roku w USA, w Olney, w stanie Maryland.

W wieku 7 lat postanowił, że zostanie twórcą komiksów i zaczął rysować. Po skończeniu liceum nie podjął studiów. W wieku 19 lat przyjechał do Nowego Jorku ze swoimi kryminalnymi komiksami w poszukiwaniu wydawcy. Od początku uważał, że oddzielenie rysowania od pisania komiksów jest głupie, ale postanowił prezentować się u wydawców jako profesjonalny rysownik. Pierwszą pracę dostał w 1978 roku w magazynie "The Twilight Zone" w wydawnictwie Gold Key. Mając za sobą debiut szybko dostał się do DC i Marvela, rysując kilkuplanszówki. Dostał też dwa odcinki "Peter Parker: The Spectacular Spider-Man" z Daredevilem. Wkrótce po tym zgłosił się do pracy nad "Daredevilem" i ją otrzymał.

Najpierw rysował okładki a począwszy od 163 numeru z 1980 roku stał się etatowym rysownikiem serii. Nie podobały mu się scenariusze Rogera McKenzie i od nr 168 z 1981 roku przejął funkcję Rogera. Rysunki Millera były wówczas co najmniej przeciętne i zupełnie niczym się nie wyróżniały (tuszował Klaus Janson). Stała się rzecz na owe czasy niesłychana, gdyż "Daredevil" stał się serią autorską Millera. Frank był pierwszym twórcą marvelowskim, który wprowadził do tych komiksów coś więcej, niż tylko bijatyki. Jego pomysłowość spowodowała, że źle sprzedająca się seria bardzo szybko stała się wielkim hitem. Już w pierwszym autorskim numerze wprowadził nową postać, Elektrę i nie bacząc na jej ogromną popularność, niewiele później zabił (zabronił przy tym jej wskrzeszania, ale szefowie Marvela go nie posłuchali). Serię prowadził przez 22 odcinki (do końca 1982 roku). W roku ukazała się jeszcze mini-seria "Wolverine" Chrisa Claremonta, którą Frank narysował.

Już w 1984 roku ukazała się "The Elektra Saga", czyli kompilacja większych fragmentów pisanych przez Millera odcinków "Daredevila" oraz kilku nowych plansz. Ta zbiorówka była wielokrotnie wznawiana. Pierwsza część ("Ściana") została wydana po polsku pod tytułem "Elektra".

Pierwszym naprawdę autorskim dziełem niewątpliwego indywidualisty, jakim jest Miller, jest wydana w 1983 roku przez DC mini-seria "Ronin". Wydawca pozwolił mu na zrobienie dokładnie takiego komiksu, jaki mu się podobał, a dodatkowo nie pozbawił go praw do tytułu. To pierwszy komiks Millera z kolorami poznanej niewiele wcześniej Lynn Varley, która stała się jego stałą partnerką, również życiową. Punktem wyjścia historii była seria "Lone Wolf and Cub" (org. "Kozure Okami") i badania Millera nad kulturą Japonii potrzebne mu wcześniej do Daredevila. W warstwie graficznej również inspirował się "Lone Wolfem" oraz twórczością Moebiusa. Rysunek w "Roninie" stanowi bardzo udaną mieszankę tych dwóch stylów.

W 1986 Miller zbombardował amerykański rynek trzema wspaniałymi komiksami: "Batman: The Dark Knight" (wznowiony w 1988 roku w wydaniu zbiorczym jako "Batman: The Dark Knight Returns") z tuszem wspomnianego Klausa Jonsona (zdecydowanie najbardziej znane dzieło Franka, niestety fatalnie przetłumaczone w polskim wydaniu), "Elektra: Assassin" z genialnymi rysunkami Billa Sienkiewicza oraz "Daredevil: Born Again" z rysunkami Davida Mazzucchellego. Miller starał się nie ograniczać zbytnio scenarzystów, głównie chodzi tu o Sienkiewicza i Darrowa (o którym później), którzy z tekstami Millera robili to, co im się podobało. W 1987 roku Miller ponownie wziął na warsztat postać Batmana; tym razem zamiast fantazjować na temat jego przyszłości, wrócił do korzeni Nietoperza w mini-serii "Batman: Year One" rysowanej przez Davida Mazzucchellego.

Nastąpiła przerwa w twórczości komiksowej Millera podczas której napisał scenariusze do "RoboCopa" 2 i 3. Autor powrócił w 1990 roku, tym razem jako niezależny twórca w wydawnictwie Dark Horse, którego do dzisiaj stanowi potężny filar. Napisał scenariusz do fantastycznie narysowanego przez Geofa Darrowa "Hard Boiled" oraz do "Give Me Liberty" narysowanego przez Dave'a Gibbonsa. Pierwszy z wymienionych komiksów to historia w nietypowym dla USA formacie A4, który był po prostu wymagany - rysunki Darrowa są niesamowicie bogate w szczegóły. To czysta rozwałka w najlepszym wydaniu. "Give Me Liberty" to z kolei pierwszy komiks, którego główną bohaterką jest Martha Washington. Rysunki Gibbonsa to czyste, rzetelne rzemiosło, ale warto przypomnieć, że narysował on genialny komiks "Watchmen" do scenariusza Alana Moore'a.

Prawdziwym kopniakiem i flagową serią Millera stało się "Sin City" ("Miasto Grzechu"), seria, która swoje życie rozpoczęła w 1991 roku na łamach "Dark Horse Presents". Już w 1992 roku pojawiło się wydanie zbiorcze (wtedy jeszcze z inną niż znana z polskiego wydania okładką). W 1992 roku ukazał się "Robocop vs. The Terminator" z rysunkami Walta Simonsona do scenariusza Millera. W 1993 roku Frank wrócił do postaci Daredevila, tym razem rysunkami zajął się John Romita Jr. a tuszował Al Williamson. Historia "Daredevil The Man Without Fear" wydana jako mini-seria przedstawia młodość Matta. Album znany jest w Polsce z "Mega Marvela" nr 7. W tym samym roku powróciło Sin City w mini-serii "A Dame to Kill For", poza tym Miller pojawił się jako scenarzysta w rysowanym przez McFarlane'a nr 11 "Spawna" (w Polsce nr 5/97), co wypadło wybitnie słabo. W 1994 roku ukazał się crossover "Spawn/Batman" tych samych autorów, trochę lepszy, ale jednak wyróżniający się in minus wśród prac Millera. Mniej więcej w tym samym czasie powróciła Martha Washington, tym razem w mini-serii "Martha Washington Goes to War". W październiku nastąpiło uderzenie Sin City - ukazał się zeszyt "The Babe Wore Red and Other Stories" oraz pierwsza część mini-serii "The Big Fat Kill", a rok później zeszyt "Silent Night".

W 1995 roku Darrow narysował do scenariusza Millera dwa zeszyty "The Big Guy and Rusty The Boy Robot". Format jest nawet trochę większy od A4 i ponownie u tej spółki autorskiej obserwujemy destrukcję, destrukcję i destrukcję. W tym samym roku kolejny komiks z Marthą, tym razem zeszyt "Martha Washington Stranded In Space". Na początku 1996 roku następna znakomita mini-seria Sin City - "That Yellow Bastard". Zaraz po jej zakończeniu Miller znów wrócił do Daredevila w albumie "Elektra Lives Again", w którym wspaniale bawi się formą, np. rysując na tym samym dużym kadrze dziewięć razy Matta, co ma na celu pokazanie kolejnych kroków akcji. W grudniu 1996 roku ukazał się zeszyt Sin City "Lost, Lonely and Lethal" a niemal rok później album "Family Values". W grudniu 1997 roku pojawiło się "Martha Washington Saves The World" oraz "Bad Boy", album w formacie A4 narysowany dość niedbale przez Simona Bisley'a do scenariusza Millera a wydany przez Oni Press. W 1998 roku ukazuje się znany już ze "Świata Komiksu" nr 26 zeszyt Sin City "Kolejna typowa sobotnia noc" ("Just Another Saturday Night") oraz niezwykłe dzieło "300" - heroiczna opowieść o Spartanach walczących w Wąwozie Termopilskim, brawurowo pomalowana przez Lynn Varley. W 1999 roku ukazała się ostatnia jak na razie mini-seria Sin City "Hell and Back", natomiast pod koniec 2001 roku pojawiła się nieudana kontynuacja "Dark Knight Returns" pt. "Dark Knight Strikes Back", która w 2002 i 2003 roku została wydana w wersji polskiej w 3 częściach, podobnie jak oryginał.

Miller pracował nad scenariuszem do filmowej adaptacji swojego komiksu "Batman: Year One" w reżyserii Darrena Aronofsky'ego ("Pi", "Requiem dla snu"), jednak projekt ten został zarzucony przez Warner Bros.
[Jarek Obważanek]